Η Ευρωπαϊκή Ένωση, κοινή στέγη για 27 λαούς, όσα και τα κράτη-μέλη σήμερα της Ένωσης (με δεδομένη την αποχώρηση της Μεγάλης Βρετανίας από αυτήν εντός του 2019) βιώνει μια από τις σημαντικότερες κρίσεις στην σύγχρονη ιστορία της, κατά την προσωπική μου άποψη την πιο σημαντική από την ίδρυσή της.
Η ιδέα για την Ευρωπαϊκή ενοποίηση γεννήθηκε μέσα από τις στάχτες του Δευτέρου (Β’) Παγκοσμίου Πολέμου. Ο πόλεμος αυτός σκόρπισε τον θάνατο, την θλίψη, την στενοχώρια, και προκάλεσε την οικονομική και κοινωνική κατάρρευση στον σύνολο των κρατών της Ευρώπης που ενεπλάκησαν σε αυτόν, είτε βρίσκονταν στο στρατοπεδο των νικητών, είτε στο στρατόπεδο των ηττημένων.
Το δίδαγμα της Ιστορίας από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν, ότι θα έπρεπε πάση θυσία οι λαοί της Ευρώπης καθοδηγούμενοι από τις ηγεσίες τους να μάθουν να συνυπάρχουν και να συνεργάζονται, για να μπορούν όλοι οι κάτοικοι της Ευρωπαϊκής Ηπείρου ανεξαιρέτως, και ανεξαρτήτως εθνικής και κρατικής προέλευσης, να απολαμβάνουν τα αγαθά της ειρήνης, της ασφάλειας, της δημοκρατίας, της οικονομικής ευημερίας. Έτσι θα μπορούσαν να διαμορφώθούν οι απαραίτητες προϋποθέσεις ώστε η Ευρωπαϊκή Ήπειρος να μην βιώσει ποτέ ξανά τον εφιάλτη μιας γενικευμένης πολεμικής σύγκρουσης.
Αυτή η υπαρξιακή ανάγκη των πολιτών και κρατών της Ευρώπης πράγματι ικανοποιήθηκε. Από το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου μέχρι σήμερα (1945-2018), και ενώ έχουν μεσολαβήσει περισσότερες από επτά δεκαετίες (73 χρόνια για την ακρίβεια), οι πολεμικές συγκρούσεις στην Ευρώπη, ειδικά μεταξύ των κρατών-μελών της Ένωσης, έχουν εκλειψει. Η ένταξη ενός κράτους στην Ευρωπαϊκή Ένωση και η απόκτηση της ιδιότητας του κράτους – μέλους, έχει γίνει συνώνυμη με την ασφάλεια, την σταθερότητα, την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη του κράτους αυτού, και θεωρείται σημαντική πρόοδος για το ίδιο το κράτος, καθώς αναβαθμίζεται στην διεθνή πολιτική σκηνή, και αποκτά αυξημένο γεωπολιτικό και γεωστρατηγικό ενδιαφέρον και ρόλο.
Η ελεύθερη μετακίνηση των πολιτών και αγαθών στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δημιουργεί ευοίωνες προοπτικές για ατομική και κοινωνική ευημερία και πρόοδο. Η γνωριμία με διαφορετικούς λαούς, διαφορετικούς πολιτισμούς χωρίς αμφιβολία οξύνει τον νου του ανθρώπου και διευρύνει τους πνευματικούς του ορίζοντες.
Σήμερα όμως εν έτει 2018, η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Η άνοδος του λαϊκισμού και του εθνικισμού σε πολλά κράτη - μέλη της (Γαλλία, Ουγγαρία, Ιταλία, Ισπανία, Γερμανία, Σουηδία, Ελλάδα), τα αυξημένα ποσοστά ανεργίας στους νέους ανθρώπους και η φτωχοποίηση κυρίως των λαών του Ευρωπαϊκού Νότου, κάνουν το Ευρωπαϊκό Οικοδόμημα να τρίζει συθέμελα, και να εμφανίζει σημάδια διάλυσης και αποσύνθεσης.
Οι λόγοι που οδήγησαν σε αυτές τις εξελίξεις είναι, μεταξύ άλλων: Η παγκόσμια οικονομική κρίση - που έγινε αισθητή και στην χώρα μας από το 2009 – οι πολεμικές συγκρούσεις στην Μέση Ανατολή και κυρίως ο εμφύλιος πόλεμος στην Συρία, που οδήγησε σε μια άνευ προηγουμένου προσφυγική και μεταναστευτική κρίση που επηρέασε πρωτίστως την Ευρώπη, ανεπαρκείς και διεφθαρμένες πολιτικές ηγεσίες, πολύ κατώτερες των περιστάσεων, κακοδιαχείριση των ευρωπαϊκών κονδυλίων, έλλειψη ρεαλισμού, προοπτικής και ενός κοινού ευρωπαϊκού οράματος δυστυχώς, και από τις εκάστοτε ηγεσίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Πλησιάζουμε προς το τέλος της Ένωσης, ή υπάρχει ακόμα ελπίδα; Κατά την άποψή μου μπορεί η Ευρωπαϊκή Ένωση να συνεχίζει να υπάρχει και να προοδεύει, αρκεί να σκύψει πάνω σε επίκαιρα προβλήματα των πολιτών και των λαών της, και να δώσει ρεαλιστικές και πρακτικά εφαρμόσιμες λύσεις σε αυτά: Καταπολέμηση της φτώχειας και της ανεργίας, δημιουργία θέσεων εργασίας, κοινά ευρωπαϊκά σύνορα, δημιουργία ευρωπαϊκού στρατού, αντιμετώπιση του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής.
Η ειρήνη και η ασφάλεια στην Ευρώπη μπορεί να υπάρχει μόνο μέσα από την ευρωπαϊκή ενοποίηση, την συνεννόηση, τον διάλογο μεταξύ των κρατών-μελών, και την κοινή αντιμετώπιση των προβλημάτων της σύγχρονης εποχής. Κάθε άλλη προσέγγιση, όπως και η περιχαράκωση ενός κράτους στον εαυτό του και τα προβλήματά του, είναι καταδικασμένη σε αποτυχία.
*Ο Κωνσταντίνος Γεννάδης είναι Δικηγόρος στον Άρειο Πάγο, Σύμβουλος Δημάρχου Περιστερίου
Πτυχιούχος Νομικής των Πανεπιστημίων University of Northumbria at Newcastle της Μεγάλης Βρετανίας, και Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.