Το τέλος του Δευτέρου (Β΄) Παγκοσμίου Πολέμου, με την συντριπτική ήττα του Γερμανικού Ναζισμού και του Ιταλικού Φασισμού από τις Συμμαχικές Δυνάμεις, σήμανε το τέλος της πιο αιματηρής σύγκρουσης του 20ου αιώνα. Σχεδόν ταυτόχρονα όμως, σηματοδοτούσε την έναρξη ενός άλλου, άτυπου πολέμου, που έμεινε στην ιστορία γνωστός ως Ψυχρός Πόλεμος.

Δυο εκ των Συμμαχικών Δυνάμεων που ανήκαν στο στρατόπεδο των νικητών, ήταν οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής (Η.Π.Α.) και η Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών (Ε.Σ.Σ.Δ. - γνωστή κατά το συντομότερο και ως Σοβιετική Ένωση). Μετά την λήξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, ο κόσμος χωρίστηκε ουσιαστικά σε δυο μεγάλες σφαίρες επιρροής: το λεγόμενο Δυτικό Μπλοκ, που περιελάμβανε τις χώρες που βρίσκονταν στην ζώνη επιρροής των Η.Π.Α. (όπως Γαλλία, Αγγλία, Ισπανία, Ιταλία κλπ. στις οποίες ανήκε και η Ελλάδα), και το Σοβιετικό Μπλοκ, που περιελάμβανε κυρίως χώρες που βρίσκονταν στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη (ενδεικτικά αναφέρουμε ότι σε αυτό ανήκαν χώρες όπως η Ουγγαρία, η Τσεχοσλοβακία, η Ρουμανία, η Πολωνία, η Βουλγαρία κ.α.).

Οι διαφορές των Η.Π.Α. και της Σοβιετικής Ένωσης ήταν ιδεολογικό-πολιτικές και οικονομικές. Οι Η.Π.Α. εκπροσωπούσαν (και συνεχίζουν ως σήμερα να εκπροσωπούν) τον καπιταλισμό, την φιλελεύθερη οικονομία, την ανάπτυξη της ιδιωτικής οικονομικής πρωτοβουλίας. Αντιθέτως η Σοβιετική Ένωση ήταν εκπρόσωπος του κομμουνισμού, ενός κινήματος που ως βάση της πολιτικής του φιλοσοφίας έχει την υπεροχή του Κράτους έναντι του ατόμου, με σκοπό την διασφάλισης της κοινωνικής ευημερίας και ειρήνης.

Ο Ψυχρός Πόλεμος ήταν στην ουσία η διαμάχη αυτών των δυο παγκόσμιων υπερδυνάμεων για την διασφάλιση της μεγαλύτερης δυνατής πολιτικής, οικονομικής και στρατιωτικής επιρροής στον κόσμο. Επεκτάθηκε σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Δεν εξελίχτηκε ποτέ σε πραγματικό πόλεμο (σε ένοπλη σύγκρουση) και έληξε το 1991 με την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης.

Έκτοτε, μέχρι και σήμερα (1991-2017) υφίσταται μόνο η μια εκ των δυο υπερδυνάμεων του παρελθόντος (οι Η.Π.Α.). Με την εκλογή στην προεδρία της όμως του Ντόναλντ Τραμπ, με κεντρικό σύνθημα της προεκλογικής του εκστρατείας το America First (ελληνικά: Πρώτα η Αμερική) φαίνεται να έχει εισέλθει σε μια φάση εσωστρέφειας και επαναπροσδιορισμού του ηγεμονικού της ρόλου παγκοσμίως.

Η Ρωσική Κοινοπολιτεία, ως διάδοχος της Σοβιετικής Ένωσης, σήμερα υπό την ηγεσία του Ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν, καταβάλλει τα τελευταία χρόνια προσπάθειες να αξιώσει έναν πιο ισχυρό ρόλο στις διεθνείς γεωπολιτικές και γεωστρατηγικές εξελίξεις, μέχρι σήμερα όμως συνεχίζει να μην θυμίζει σε τίποτε την υπερδύναμη του παρελθόντος που ήταν η Σοβιετική Ένωση.

Το κενό αυτό ήρθε να καλύψει τις τελευταίες δεκαετίες μια άλλη χώρα, η μεγαλύτερη σε πληθυσμό χώρα στον κόσμο, ο «κοιμώμενος γίγαντας» της Ασιατικής Ηπείρου, η οποία δεν είναι άλλη από την Κίνα.

Πρόκειται για μια χώρα με πλούσια ιστορία από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, που διαμόρφωσε ένα ξεχωριστό και πολύ αξιόλογο πολιτισμό, και λόγω της έκτασής της, αλλά και της δυναμικής επιρροής που ανέκαθεν ασκούσε κυρίως στις γειτονικές της χώρες.

Σήμερα η χώρα διοικείται από το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας, υπό την ηγεσία του Κινέζου προέδρου Ξι Ζινπινγκ. Παρά το γεγονός ότι αυτοαποκαλείται έως και σήμερα κομμουνιστικό, το κυβερνών κόμμα έχει ακολουθήσει στην εκτός συνόρων οικονομική του πολιτική, την λογική της ελεύθερης αγοράς, της φιλελεύθερης οικονομίας. Με επενδύσεις κατά πρώτο λόγο στις αγορές της Ασίας (Φιλιππίνες, Ινδονησία, Νότιος Κορέα κλπ.), αλλά και σε άλλες Ηπείρους, κυρίως στην Νότια Αμερική και την Ευρώπη.

Η διεθνής συγκυρία για την Κίνα, είναι ίσως ευνοϊκότερη από ποτέ. Με μια Ευρώπη ευάλωτη, που μαστίζεται από το φαινόμενο ανόδου της ακροδεξιάς, με το εθνικό-εθνικιστικό αίσθημα ιδιαίτερα έντονο (χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των πρόσφατων γεγονότων στην Καταλονία), και την Μεγάλη Βρετανία να έχει εκκινήσει επισήμως την διαδικασία αποχώρησής της από την Ευρωπαϊκή Ένωση, τραντάζοντας συθέμελα το ευρωπαϊκό οικοδόμημα που χτίστηκε με κόπο επί πέντε και πλέον δεκαετίες.

Και με τις Η.Π.Α., απρόθυμες να εξακολουθήσουν να ασκούν τον παγκόσμιο ηγετικό τους ρόλο, υπό την ηγεσία του Προέδρου Ντόναλντ Τράμπ, αμφισβητώντας διεθνείς συνθήκες, απαιτώντας περισσότερη συμμετοχή από τους συμμάχους τους στο ΝΑΤΟ κυρίως σε στρατιωτικό και οικονομικό επίπεδο, θέτοντας ως πρωταρχικό ενδιαφέρον τις εσωτερικές εξελίξεις στην χώρα, με μειωμένο ενδιαφέρον για τις διεθνείς εξελίξεις.

Βεβαίως δεν πρέπει να μας διαφεύγει το γεγονός ότι, πέρα από την οικονομική ευμάρεια που απολαμβάνει ένα τμήμα του κινεζικού λαού, στην Κίνα υπάρχει σημαντικό έλλειμμα δημοκρατίας, καθώς εδώ και αρκετές δεκαετίες δεν διεξάγονται εκλογές, και μοναδικό κόμμα στην χώρα είναι το κυβερνών Κομμουνιστικό Κόμμα. Υπάρχει περιορισμός στις θρησκευτικές ελευθερίες και στα ανθρώπινα δικαιώματα, και απαγορεύεται οι πολίτες να προβούν σε οποιαδήποτε ενέργεια θέσει σε κίνδυνο την άρχουσα τάξη και το Κομμουνιστικό Κόμμα. Το «άγρυπνο μάτι» του κόμματος-Κράτους βρίσκεται παντού, με αποτέλεσμα μεγάλο μέρος του Κινεζικού πληθυσμού να βιώνει μια διαρκή ανασφάλεια και αβεβαιότητα.

Αναμένουμε με ενδιαφέρον να δούμε την μελλοντική στάση της Κίνας τόσο στην εσωτερική όσο και την εξωτερική της πολιτική, η οποία είναι βέβαιο ότι θα επηρεάσει αποφασιστικά και τις παγκόσμιες εξελίξεις.  

* Ο Κωνσταντίνος Γεννάδης είναι Δικηγόρος στον Άρειο Πάγο, πτυχιούχος Νομικής των Πανεπιστημίων University of Northumbria at Newcastle της Μεγάλης Βρετανίας, και Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.